Hip Hop filmleri
Müzikte olduğu kadar sinemada da kendini ispatlayan Eminem'le birlikte hip hop sineması biraz daha popüler oldu. Biz de oturduk, neymiş bu hip hop sineması diye konuyu inceleyelim dedik. Aslında biliyoruz ki, 8 Mile’ı izlemenin ana sebeplerinden biri bir hip hop filmi izlemek değil, her yönüyle merak edilen ve ilgi odağı olan, provokatif ve provokatif olduğu kadar başarılı, kendini iyi pazarlayan bir starın hem hayat hikayesini hem de rol yapışını izlemek olacak.

8 Mile’da anlatılanlar, öfkeli ve kadersiz bir gencin star oluşunun hikayesi. Hip hop ise filmin arka planını oluşturuyor. Hip hop felsefesinin önemli noktalarından biri starın ve starlık müessesesinin arka planda kalması; bu arada anlatılmak istenen meselenin ön plana çıkması. Dolayısıyla "8 Mile"ı gerçek bir hip hop filmi olarak nitelendirmek yanlış olur. Ama yine de "8 Mile" sayesinde, minik fakat hip hop tarihinin belgeleri olması açısından önemli bir tarz olan hip hop filmlerine bir göz atabiliriz.

Hip hop, bir star üretme mekanizması olmaya başlamadan çok çok önceleri, daha henüz yeraltında bir hareketken ve Bronx’un arka mahallelerinde filizlenirken, sadece Amerikalı siyahların tekelindeydi. Yani, siyahlardan başka kimsenin bu hareketten, bu kıpırdanmadan haberi yoktu.

Wild Style

Eski bir punk olan ve punk üzerine birçok 8mm film çalışması da olan Charlie Ahearn ise, Fab 5 Freddy sayesinde Bronx DJ’lerinin kendi yağlarında kavrularak kaydettikleri rap kasetlerini dinleyerek ve hatırı sayılır bir graffiti yıldızı olan Lee ile tanışarak hip hop dünyasını ucundan tanımaya başlayınca hemen bir film çekmeye karar verir. Tüm aktivitenin merkezi olan Güney Bronx’a bir beyaz olarak girmek başlı başına bir tehlikeyken yapılacak tek şey, hip hop konserlerine sızmaktır.


Bu konserlerde tanıştığı hip hop sanatçılarıyla ahbaplığı ilerleten Ahearn, profesyonel oyunculara değil gerçek kişilere rol vererek belgesel ve kurgu karışımı bir film yapmaya karar verir. Sonuçta ortaya çıkan film, Zoro (demin de bahsettiğimiz graffiti sanatçısı Lee tarafından canlandırılan) ve bir başka graffiti sanatçısı, Sandra “Pink” Fabara arasındaki aşkın hikayesini merkez alarak, hip hop hareketini tüm yönleriyle yansıtan bir film olur.

Filmde Busy Bee, Double Trouble vb. gerçek rap sanatçıları, Electric Force Dancers gibi breakdance’çılar, hip hop’un kurucularından olan DJ Grandmaster Flash da hem aşk hikayesi içinde rollerini alıyor hem de sanatlarını icra ediyorlar. Açılış sahnesinde Graffitiler arka plandaki breakbeat’lerin ritmine ayak uydurarak dans ediyor, aynı breakdance yapanların bedenleri gibi. Hip hop’la ilgili ilk ciddi film olan Wild Style bir hip hop klasiği sayılıyor. Film, sadece, hip-hop’çuların günlük hayatlarını, giyim tarzlarını, müziklerini, birbirleriyle olan ilişkilerini değil, koca bir alt kültürün ilk adımlarını, onu önemli bir alt-kültür yapan tüm bağlantıları da öne çıkararak belgeliyor. Web sayfası filmin soundtrack’i, filmden bölümler, resimler, afişler ve röportajlarla dopdolu.

Style Wars

Wild Style ile aynı dönemde çekilen bir başka belgesel ise graffiti sanatçılarıyla ilgili olan Style Wars. Bu filmde graffiti ve hip-hop, siyahların 70’li yıllarda New York’daki yaşa***a, sosyal ve politik ortama da ağırlık verilerek anlatılıyor.

Bu gayet samimi ve önemli filmler hip hop’un daha çok az kişi tarafından bilindiği ve sadece belli bir grubun kendilerini ifade için geliştirdikleri dönemde yapılmış. 80’lerde hip hop ve özellikle de rap siyahların tekelinden çıkıp bastırılmış bütün kesimlerin kendilerini ifade biçimi haline gelmeye başladıkça, bu kültüre olan ilgi de gittikçe artmaya başladı. Bu ilginin sonucunda, Style Wars ve Wild Style gibi hip hop’u, tüm yönlerinin hakkını vererek yansıtan güzel filmlerden farklı olarak, buram buram dram kokan ve hip hop ortamlarında kaybolan gençlerin hikayelerini konu alan filmler çekilmeye başlandı: Boy’z ‘n the Hood, Dangerous Minds bunların en bilinen örnekleri.

Scratch

Popülerleşen bir hareketten kazanç sağlanması ve bu tür filmler çekilmesi gayet doğal, ama bu arada hip hop’la ilgili ciddi belgesel filmler de, her ne kadar underground kalsalar da, yapılmaya devam edilmedi değil. Özellikle 90’lı yıllarda, kamera fiyatlarının da düşmesiyle hip hop konserlerini kendi imkanlarıyla kameraya alan birçok meraklı gencin de katkısıyla ham çekimlerden oluşan hip hop belgeselleri bollaştı. Bu amatör filmlerin eksik kalan tarafı ise, müzik tüm yoğunluğuyla öne çıkarılırken filmi sağlam tutacak bir anlatının eksikliği ya da zayıflığı. DJ’lerle söyleşiler dizisinden veya konser bombardımanından fazlasını veremeyen bu filmleri izleyerek hip hop kültürü hakkında yeterince bilgi bir kenara, “evet, işte bu; bağlantı bu, hip hop ruhu bu” dedirtecek kadar bir anlayışa sahip olmak bile çok zor.



Ama bu filmlerden Scratch hem hip hop DJ’lerinin hayatına derinlemesine giren hem de hip hop’tan hiç anlamayan bir insana bile, bu kültür hakkında bir iki anlamlı cümle edecek kadar bilgi veren bir film. “Hip hop DJ’i üzerine bir belgesel” diye tanımlanabilecek olan filmde hip hop’un babalarından Kool Herc ve Bambataa’dan başlayarak yeni DJ’lere kadar tüm önemli isimlerle yapılan röportajlarla, hip hop’un ilk günleri, ilk partiler, scratching metodunun doğuşu, turntablism’in bu günlere nasıl geldiği anlatılıyor. Filmin 2002 Sundance Film Festivali’nde özel ödüle layık görüldüğünü de hemen belirtelim.

Scratch tamamen hip-hop DJ’leri ile ilgili bir film iken, tarzın bir başka önemli filmi olan Battle Sounds da MC’ing ve turntableism üzerine yoğunlaşan ve uzun süre üzerinde çalışılmış bir belgesel. Bu filmde de hip hop starlarından çok hip hop’un asıl yaratıcıları olan DJ’ler üzerine yoğunlaşılıyor, turntablism’in (turntable’ı -pikabı- bir müzik enstrümanına dönüştürüp, şarkıları yeniden yazarak harikalar yaratmak diye bilinen temel DJ’ing sanatı) tarihini yine röportajlarla anlatıyor.
Güzel döküman Alıntır.